در گذشته توجه خاص مدیران معطوف به انجام شدن کارها به هر نحو ممکن بود. بعضی از مدیران پس از مدتی متوجه شدند که وقتی به جای تمرکز کامل بر فعالیت ها، بر ایجاد روابط مناسب با کارکنان متمرکز می شوند، به نتایج بهتری دست می یابند. در این جا بود که دچار سردرگمی شدند که کدام سبک بهتر جواب می دهد؛ تمرکز بر فعالیت ها یا تمرکز بر روابط؟ جواب این است که هیچکدام بهترین راهکار نیستند و این کاملا به شرایط و موقعیت کارکنان بستگی دارد. بنابراین مدیر در برخی موارد باید فعالیت محور و در پاره ای از موارد، رابطه محور باشد.

مدل رهبری اقتضایی (Situational Leadership® II) یکی از معتبرترین و کاربردی ترین روش هایی است که در دنیا برای پرورش کارمندان متکی به نفس (Self-Reliant Achievers) و تیم های خودگردان و توانمند شده (Self-Directed Empowered Teams) بکار می رود. این مدل با آموزش سه مهارت عارضه یابی، انعطاف پذیری و مشارکت برای بهبود عملکرد کارکنان؛ به مدیران می آموزد که خصیصه ها و نیازهای کارکنان در سطوح مختلف پیشرفت شغلی را شناسایی کنند و برای بهبود عملکرد آنها از سبک مناسب رهبری استفاده نمایند. رهبری اقتضایی بر این نکته تاکید دارد که برای هدایت کارکنان، هیچ راهکار واحدی که بهترین باشد، وجود ندارد. در این مدل به رهبران آموزش داده می شود تا بتوانند سطح کفایت (Competence) و تعهد (Commitment) افراد را برای انجام فعالیت ها به درستی ارزیابی نمایند و آمیزه ای از هدف گذاری، جهت دهی، آموزش، حمایت، بازخور و قدردانی را - که همگی برای ایجاد انگیزش، وفاداری و افزایش تعهد کارکنان لازم است - به میزان مناسب و در زمان مناسب، به آنها ارائه نمایند.

بر مبنای این مدل، برای دست یابی به حداکثر اثربخشی و تاثیر گذاری بر افراد، سبک رهبری باید با مهارت ها و تعهد افراد متناسب باشد. مدیران باید برای بعضی از کارمندان از شفاف سازی و جهت دهی بیشتر و برای بعضی از حمایت و قدردانی بیشتر استفاده نمایند.

تحقیقات نشان می دهد کارمندانی که تحت نظارت رهبران اقتضایی فعالیت می کنند از روحیه و انگیزش بالاتری برخوردارند. آنها استرس کمتری را تحمل می کنند و نسبت به سازمان از دید مثبت تری برخوردار هستند.

دکتر پوال هرسی (Paul Hersey)؛ طراح اولیه مدل رهبری اقتضایی، پیوستاری را شناسایی و طراحی نمود که بتواند به وسیله آن نحوه بهبود عملکرد و واگذاری موثر مسؤلیت به کارکنان را، به مدیران آموزش دهد. در این پیوستار، افراد از حالت "وابستگی کامل به مدیر" به سمت حالت "خود مدیریتی" حرکت می کنند. دکتر پوال هرسی بعدها به همراه دکتر کن بلانچارد (Ken Blanchard) - نویسنده کتاب معروف مدیر یک دقیقه ای- مدل مشترکی را ارائه دادند که به مدل رهبری اقتضایی معروف گشت.

بر اساس این مدل همه ما وقتی قرار است فعالیت جدیدی را شروع کنیم، در نقطه وابستگی کامل قرار داریم. سپس هر کس بر اساس تجربه، توانایی ها، انگیزش، حس خود شکوفایی و واکنشی که از مدیر خود دریافت می کند، با سرعت متفاوتی به سمت مرحله خود مدیریتی حرکت می کند. 

در مرحله اول که به مرحله جهت دهی یا دستور دادن معروف است، افراد نیاز دارند که به آنها گفته شود دقیقا چه کاری را و چگونه انجام دهند. آنها همچنین نیاز دارند که این جهت دهی دقیق را به صورت مستمر دریافت نمایند و در خصوص کاری کاری که انجام داده اند بازخورهای مثبت و منفی دریافت کنند.

مرحله دوم به مرحله مربی گری یا فروش ایده معروف است. در این مرحله علاوه بر جهت دهی دقیق، فرد نیاز دارد که خودش نیز در برنامه ریزی های لازم برای دست یابی به اهداف مشارکت داده شود. در حقیقت در این مرحله ضمن جهت دهی دقیق، فرصت حل مسائل به فرد داده می شود.

در مرحله سوم که به مرحله حمایت یا مشارکت معروف است، فرد نسبت به توانایی خود برای ایده پردازی، برنامه ریزی، تصمیم گیری و انجام درست کارها اطمینان بیشتری پیدا کرده است. اما هنوز نیاز  دارد که مدیر در نقش حمایت کننده در کنار او حضور داشته باشد و با او در تصمیم گیری ها مشارکت نمایند.

مرحله چهارم به مرحله تفویض اختیار معروف است. این همان مرحله ایده آلی است که هر مدیری تمایل دارد کارمندان خود را در آن ببیند. فردی که در این مرحله قرار دارد می تواند بدون دخالت مستقیم و جهت دهی مدیر کارها را به بهترین نحو ممکن انجام دهد.

خلاصه سرفصل های دوره:

• هفت رفتار دستوری و هفت رفتار حمایتی یک رهبر اقتضایی
• چهار سطح پیشرفت قابل تصور برای کارکنان و سبک رهبری مناسب برای هر سطح
• چارچوب و ابزار مربی گری و بهبود عملکرد کارکنان، بر مبنای مدل رهبری اقتضایی هرسی و بلانچارد
• روش های ارتباط و شروع مکالمه با کارمندان برای بهبود عملکرد آنها
• تبعات منفی بکار نبستن یا بکار بردن نادرست سبک های رهبری
• روش عارضه یابی و شناسایی سطح پیشرفت افراد و تجزیه و تحلیل مشکلات آنها در خصوص فعالیت ها و اهدافی که به آنها واگذار می شود
• چگونگی بکار بردن هم زمان سبک های رهبری اقتضایی و ترکیب آنها، به منظور جهت دهی و حمایت کارکنان
• چگونگی ایجاد انگیزه و نگرش مثبت در کارکنان با استفاده از مدل رهبری اقتضایی